Wciąż odchudzasz się bezskutecznie i masz wrażenie, że tyjesz od samego patrzenia na jedzenie? A może wcale nie masz problemów z wagą, a mimo tego po jedzeniu czujesz się źle – pojawia się senność i wciąż myślisz o drzemce? To mogą być pierwsze objawy insulinooporności, która nieleczona prowadzi do poważnych konsekwencji zdrowotnych, w tym cukrzycy! Dowiedz się, czym jest insulinooporność i jak sobie z nią radzić!
Definicja, przyczyny i objawy insulinooporności
Najprościej ujmując insulinooporność jest zaburzeniem metabolicznym, w którym organizm nie radzi sobie z utrzymaniem prawidłowej ilości glukozy i insuliny we krwi.
Glukoza jest bardzo potrzebna do prawidłowego funkcjonowania organizmu, bo to ona daje energię potrzebną do życia. Dostarczając do organizmu glukozę czyli cukier, który znajduje się w jedzeniu trzustka produkuje insulinę. Jest to hormon, który umożliwia glukozie trafienie do tkanek, w których zostaje przetworzona na energię.
Niestety – jeżeli dostarczamy do organizmu coraz więcej cukru to produkuje się również coraz więcej insuliny. Z czasem tkanki mając za dużo glukozy w postaci energii, której nie potrafią wykorzystać (bo np. nasza aktywność fizyczna jest za niska) stają się odporne na insulinę. Insulina nie potrafi otworzyć tkanek, więc krąży we krwi razem z niespożytkowaną glukozą i powoduje niemiłe dla organizmu skutki. Ten stan to właśnie niebezpieczna dla zdrowia i życia insulinooporność.
Objawy insulinooporności bywają mylące
Wspomniane zaburzenie metaboliczne przynosi wiele objawów, które często mogą utrudniać prawidłowe funkcjonowanie organizmu m.in.:
- ciągłe zmęczenie i rozdrażnienie
- konieczność odbycia drzemki po posiłku, ospałość i ziewanie
- otyłość brzuszna (lecz co ważne – szczupłe osoby również mogą mieć insulinooporność)
- problemy z utrzymaniem prawidłowej masy ciała, uczucie opuchnięcia
- ciągły wzrost wagi mimo stosowania różnych diet
- rogowacenie ciemne
- trądzik wieku dorosłego
- u kobiet zaburzenia miesiączkowania
- a nawet wymioty, biegunki oraz zespół jelita drażliwego
W konsekwencji ciągła produkcja insuliny w odpowiedzi na przyswajany przez organizm cukier w jedzeniu sprawia, że trzustka nie daje sobie rady z jej produkowaniem i zostaje nieodwracalnie uszkodzona – taki stan, znany od lat powoduje jeszcze gorsze skutki dla zdrowia i życia – a nazywa się cukrzycą.
Jak zdiagnozować insulinooporność i do jakiego pójść lekarza?
Najszybszym i najłatwiejszym badaniem pozwalającym stwierdzić insulinooporność jest określenie wskaźnika homa-IR. Wylicza się go na podstawie badania z krwi, a dokładniej z oznaczenia glukozy i insuliny na czczo (z tego samego pobrania).
Insulinooporność jest najczęściej diagnozowana przez endokrynologa i to do niego najlepiej się wybrać w pierwszej kolejności. Czasami insulinooporność diagnozuje także diabetolog, ginekolog czy internista. Lekarz może także zadecydować, czy potrzebne będą dalsze badania np. krzywa glukozowo – insulinowa.
W niektórych przypadkach insulinooporności towarzyszy hipoglikemia czyli nagły spadek cukru spowodowany wyrzutem insuliny. Niestety jest ona bardzo niebezpieczna dla zdrowia i może nawet prowadzić do śpiączki. Aby uniknąć takich skutków nieprawidłowej diety warto zająć się diagnozą insulinooporności jak najszybciej – to może pozwolić na remisję i normalne funkcjonowanie.
Leczenie insulinooporności, czyli w jaki sposób nie dopuścić do poważnych skutków zdrowotnych?
Tak naprawdę podstawą leczenia insulinooporności jest zmiana nawyków żywieniowych. Brzmi banalnie, ale tylko to może uratować przed rozwojem insulinooporności w stronę cukrzycy. Przede wszystkim osobom z insulinoopornością zalecana jest dieta z niskim indeksem glikemicznym, a dokładniej z niskim ładunkiem glikemicznym. Dieta powinna być zróżnicowana i wartościowa – posiłki muszą składać się z białka, węglowodanów i tłuszczu. Jeżeli nie radzimy sobie dobrze z komponowaniem posiłków najlepiej skorzystać z pomocy profesjonalnego dietetyka z certyfikatem SOIT.
Samodzielnie możemy zacząć od kilku łatwych kroków:
- Najważniejsze to – USUNĄĆ CUKIER Z DIETY – dosłownie i całkowicie. Mowa tutaj nie tylko o słodyczach, czy słodkich napojach, ale także o cukrze ukrytym w innych produktach żywnościowych. Niestety większość jedzenia, które znajdujemy na sklepowych półkach jest bogata w cukier dodany i często bardzo duża ilość cukru znajduje się w rzeczach uchodzących za „zdrową żywność”. Fit płatki śniadaniowe, jogurty niskotłuszczowe z owocami, czy ciasteczka owsiane to źródła cukru dodanego, który wpływa na rozwój insulinooporności, otyłości i innych towarzyszących im chorób. Warto czytać składy kupowanych produktów, ale trzeba przygotować się na spory szok, gdy uda się odkryć ile cukru mają w sobie parówki, sklepowa szynka czy ketchup.
- Następnie trzeba – ZAPRZYJAŹNIĆ SIĘ Z WARZYWAMI – tak naprawdę komponowanie prawidłowych posiłków dla osób z insulinoopornością opiera się na tym, aby połowę porcji stanowiły warzywa. Mogą to być zarówno warzywa surowe, jak i gotowane, na parze, pieczone – obojętnie. Byle do posiłku było ich co najmniej 250 g!
- Później – ZAMIENIĆ MĄKĘ NA PEŁNOZIARNISTĄ – czyli mąkę o typie 1850 i więcej. Typ mąki powinien być podany na opakowaniu. Jej rodzaj jest obojętny – może to być mąka pszenna, żytnia, orkiszowa, ale typ powinien wynosić 1850, 2000 itd.
- Na dokładkę – WYRZUCIĆ PRZETWORZONE PRODUKTY – wszystko co uchodzi za zdrowe, a jest obrobione i mocno przetworzone to w rzeczywistości źródło pustych kalorii. Dostarczając je do organizmu zapychamy żołądek tylko na chwilę, ale nie dostarczamy żadnych wartości odżywczych. Do tej grupy należą m.in. popularne wafle ryżowe i chrupkie pieczywo.
- A na deser – PIĆ WODĘ – najlepiej w kalkulatorze picia wody obliczyć dzienne zapotrzebowanie organizmu na wodę i mocno pilnować prawidłowego nawodnienia, bo nieprawidłowe potrafi mocno zaburzyć naszą walkę o zdrowie i utratę wagi.
Dieta powinna być uzupełniona aktywnością fizyczną
Dodatkowym ważnym aspektem jest ruch. Oczywiście nie wszystkie ćwiczenia będą nadawać się dla każdego, więc należy najpierw poznać swoje możliwości, a najlepiej spotkać się z trenerem personalnym, który pokaże nam jak ćwiczyć i przygotuje plan treningowy. W taki sposób możemy uniknąć kontuzji oraz niechcianego tycia! Jest bowiem grupa ćwiczeń, która nie nadaje się dla osób z insulinoopornością, więc lepiej zdecydowanie ich unikać.
Insulinooporność i leki to nie wyrok
Ostatni czynnik sukcesu to leki – nie zawsze konieczne, ale przy wysokim wskaźniku homa-IR lub otyłości wskazane. Osoby z insulinoopornością na zlecenie lekarza przyjmują najczęściej metforminę. Odpowiedni lek i dawkowanie powinien dobrać lekarz.
Czy insulinooporność da się wyleczyć?
Insulinooporność nie jest na tą chwilę kategoryzowana jako choroba (w przeciwieństwie do cukrzycy), ale jest zaburzeniem metabolicznym, które w konsekwencji prowadzi do stanu przedcukrzycowego oraz cukrzycy. Należy jednak pamiętać, że jest dosłownie ostatnim ostrzeżeniem na drodze przed niebezpiecznymi dla zdrowia zaburzeniami glikemii.
Stan nazywany insulinoopornością da się cofnąć – można doprowadzić do remisji i osiągnąć prawidłowe wyniki badań, jednak trzeba pamiętać, że powrót do złych nawyków będzie niebezpieczny i o ile u wszystkich wywoła ponownie insulinooporność, o tyle u niektórych osób doprowadzi od razu do niebezpiecznej cukrzycy typu II. Warto więc zmienić nawyki i zadbać o zdrowie raz na zawsze!